یکی از سنت های بسیار خوب و پسندیده ای که با فرا رسیدن ایام ماه مبارک رمضان، رنگ و بوی بهتر و بیشتری به خود می گیرد، انس بیشتر مردم با قرآن مجید در سایه سنت ختم قرآن و خواندن جزء های قرآن در روزهای ماه مبارک رمضان است؛ «لکل شیء ربیع و ربیع القرآن شهر رمضان» (1)
با توجه به پاداش بسیاری که در باب تلاوت قرآن کریم در ماه مبارک رمضان بیان شده، برای برخی به جهت فعالیت ها و مشغله هایی که دارند، ممکن است کمی با سختی همراه باشد.
ما در این جا درصدد برآمده ایم تا شیوه های مختلفی از قرائات قرآن را معرفی کرده تا هر کس به تناسب شرایط و فرصتی که در اختیار دارد، از فضیلت تلاوت قرآن کریم آن هم در ماه مبارک رمضان محروم نماند.
در روش تحقیق، سرعت بسیار کند بوده و هر جزء روزانه حدود دو ساعت زمان لازم دارد. در روش تدویر (که همان ترتیل مشهور می باشد)، به نسبت تحقیق سرعت متوسط بوده و هر جزء حدوداً یک ساعت زمان برده و در روش تحدیر (حَدر)، سرعت تند و قرائت یک جزء حدوداً سی دقیقه زمان لازم میبرد.
وقتی سخن از تلاوت قرآن می شود، اذهان بسیاری از مردم با واژه ترتیل قرابت پیدا می کند. ترتیل در لغت عبارت است از منظم كردن و مرتب كردن. عبارت رتل الشی یعنی آن چیز منظم و مرتب شد.
سیدمحسن موسوی بلده، پیشکسوت قرآنی در بیان مفهوم ترتیل میگوید: “در آیه 32 فرقان که بیان شده؛ آن را منظم و پیدرپی و با تأنی فرستادیم: «وَ رَتَّلْنَاهُ تَرْتِیلًا»، این به معنای عدم عجله و متناسب و مستمر نازل شدن است، در نتیجه قرآن با عجله و یا در یک شب مانند تورات و انجیل نازل نشده بلکه در مدت ۲۳ سال به صورت تدریجی و برای تثبیت قلب مبارک پیامبر(صلیالله و علیه وآله) بر ایشان نازل شده است.”
ایشان در ادامه بیان می کند: “خداوند در آیه ۴ سوره مزمل به پیامبر(صلی الله و علیه وآله) می فرماید: “اینک تو نیز در خواندن قرآن آن را با شیوه ترتیل بخوان”، در واقع این خطابی است به همه مردم که روح تلاوت قرآن باید به دور از عجله و به صورت شمرده و متناسب و به دور از تندی و کندی باشد چنان که در نزول نیز اینطور بوده است، در نتیجه باید با یک سرعت منطقی و مستمر قرآن را تلاوت کرد.”
قرائات آیات قرآن کریم بر پایه تلاوت ترتیل بر اساس سرعت در 3 مرتبه قرار دارند؛ تحقیق، تحدیر و تدویر
در لغت به معنای حق چیزی را به جای آوردن بدون کمی و زیادی و به حقیقت چیزی رسیدن که در اصطلاح قرائت قرآن عبارت است از خواندن قرآن با نهایت آرامش و تأنی.
در این قرائت تمام قواعد قرائت، لازم است و تدبر در معانی آیات قرآن کریم امکان پذیر است. این روش قرائت بیشتر در تعلیم قرائت به شاگردان، و نیز تمرین و ممارست در ادای قواعد استفاده می شود. در این روش سرعت قرائت طوری است که کل قرآن در 60 ساعت تلاوت می شود.