فرزند امام حسن که در کربلا شهید شد

امام حسن مجتبی علیه السلام

حضرت امام حسن مجتبی (ع)، دومین امام شیعیان و پسر بزرگوار حضرت علی (ع) و حضرت فاطمه زهرا (س) است. ایشان در سال ۳ هجری قمر به دنیا آمدند و پس از شهادت حضرت علی (ع)، به عنوان سومین خلیفه رسمی اسلام، نائب و وصی حضرت علی (ع) در امور دینی و سیاسی منصوب شدند.

حضرت امام حسن (ع) با شخصیتی متفاوت و بسیار برجسته، در دوران خلافت امویان، با دشمنان اسلام مبارزه کردند و به دلیل شجاعت، عدالت و صبرشان، همیشه در قلب مردم بودند. ایشان در طول زندگی خود، به دلیل تلاش برای حفظ حقوق مردم و توجه به مسائل اجتماعی، مورد تحقیر و تحقیر قرار گرفتند.

حضرت امام حسن (ع) با شجاعت و قدرتی فراتر از حد صبر و ایثار، در مقابل دشمنان اسلام ایستادند و به دفاع از حق و حقیقت پایبند بودند. در طول زندگی خود، همیشه به دنبال رضایت الهی بودند و به خدمت به مردم اختصاص دادند.

حضرت امام حسن (ع) در سال ۴۹ هجری قمر، به شهادت رسیدند. ایشان در طول زندگی خود، به دلیل تلاش برای حفظ حقوق مردم و توجه به مسائل اجتماعی، مورد تحقیر و تحقیر قرار گرفتند. با این حال، همواره به دنبال رضایت الهی بودند و به خدمت به مردم اختصاص دادند.

باید گفت که حضرت امام حسن (ع) نماد شجاعت، عدالت، صبر و قربانی‌گری است. ایشان همیشه به دنبال رضایت الهی بودند و به خدمت به مردم اختصاص دادند. باید همیشه در قلب ما زنده باشد و به عنوان الگویی برای ما در زندگی، مورد توجه و احترام قرار گیرد.

با توجه به اینکه حضرت امام حسن (ع) یکی از بزرگان تاریخ اسلام است، باید به آن با توجه و احترام نگریست و با تلاش برای به دست آوردن دانش بیشتر درباره آن، به یاد شهدای کربلا باشیم و از آن‌ها الگو بگیریم.

فرزندان امام حسن در واقعه کربلا

در زمان امام حسین علیه السلام که یکی از تلخ ترین دوران امامت اهل بیت علیهم السلام بود، تنها گروه اندکی آن حضرت را یاری کردند. از میان یاران آن حضرت، فرزندان امام مجتبی علیه السلام نیز حضور داشتند که ذیلا به معرفی آن عزیزان می پردازیم:

فرزندان امام مجتبی علیه السلام که در کربلا حضور داشتند چهار نفر بودند: قاسم، ابوبکر، عبدالله، حسن بن حسن معروف به حسن مثنی.

1- قاسم بن الحسن

قاسم، فرزند امام حسن علیه السلام است. مادرش کنیز بود و نرجس نام داشت. چهره او چون پاره ماه بود. به گزارش خوارزمی، وی هنگام شهادت، به سنّ بلوغ نرسیده بود؛ ولی مؤلّف لباب الأنساب، او را شانزده ساله می داند.

چگونگی اجازه گرفتن این نوجوان از امام حسین علیه السلام برای رفتن به میدان، حاکی از قوّت معرفت و کمال درایت و شهامت و ایمان اوست. شاید به دلیل کمی سن، ابتدا امام حسین علیه السلام به او اجازه میدان رفتن نداد؛ امّا قاسم، آن قدر دست و پای امام علیه السلام را بوسید و پافشاری و التماس کرد تا اجازه گرفت و در حالی که اشک هایش بر گونه اش می غلتید، با خواندن این رَجَز به صف دشمن، حمله بُرد:

اگر مرا نمی شناسید، من شاخه حسن نواده پیامبرِ برگزیده و امین هستم. این حسین، همانند اسیرِ به گروگان گرفته شده در میان مردم است که از آب باران هم دریغ داشته شده است.

او پس از هلاک نمودن تعدادی از سپاه ابن سعد، به خیل شهیدان پیوست. در «زیارت رجبیه»، نام وی آمده و در «زیارت ناحیه مقدّسه» نیز در باره وی آمده است:

سلام بر قاسم، فرزند حسن بن علی؛ ضربت خورده بر سرش، و زِرهش کنْده شده، هنگامی که عمویش حسین را صدا زد! پس عمویش، خود را مانند بازی شکاری، بر بالای سرش رسانْد و او، پاهایش را به خاک می سایید؛ و حسین علیه السلام می فرمود: «[از رحمت خدا] دور باشند قاتلان تو؛ کسانی که روز قیامت، دشمنشان، جدّ تو و پدر تو هستند!».

سپس فرمود: «به خدا سوگند، بر عمویت گران است که او را بخوانی و پاسخت را ندهد، یا پاسخت را بدهد، ولی تو کشته شده، بر خاک افتاده باشی و سودی برایت نداشته باشد. به خدا سوگند، امروز، روزی است که کشندگان او (عمویت)، فراوان و یاورانش، اندک اند!».

خداوند، مرا در روز قیامت، با شما دو نفر (قاسم و امام حسین علیه السلام)، قرار دهد و در جایگاه شما، جای دهد. خداوند، قاتلت عمر بن سعد بن عروة بن نُفَیل ازْدی را لعنت کند و او را به دوزخ برساند و عذابی دردناک، برایش آماده سازد!

2- ابوبکر بن الحسن

او با قاسم از یک پدر و مادر بودند، مرحوم محدث قمی نوشته است: امام باقر علیه السلام فرمود: ابوبکرالحسن را مردی به نام «عقبة الغنوی» به شهادت رساند، و ابوالفرج شهادت او را قبل از شهادت قاسم نقل کرده است؛ امّا عبدی، جزری و شیخ مفید شهادت این نوجوان را بعد از شهادت حضرت قاسم نقل کرده اند.

3- حسن بن حسن

چهارمین فرزند امام مجتبی علیه السلام که در حادثه کربلا حضور داشت «حسن بن حسن» معروف به حسن مثنی است، وی در روز عاشورا به میدان رفت و جنگ نمایانی کرد و سر انجام روی زمین افتاد؛ هنگامی که سپاه دشمن برای جدا کردن سرها آمدند، دیدند او هنوز زنده است و رمقی در بدن دارد، زنی به نام «اسماء» که از خویشاوندان مادری او بود وساطت کرد و او را با خود به کوفه برد و مداوا نمود تا بهبود یافت و بعد به مدینه رفت.

4- عبدالله بن الحسن

عبدالله بن الحسن نیز فرزند دیگر امام مجتبی علیه السلام است که در کربلا به شهادت رسید، وی در روز عاشورا هنگامی که کوفیان امام علیه السلام را محاصره کرده بودند، خود را به امام رساند و زینب علیها السلام خواست مانع او شود؛ امّا او فریاد می زد: «به خدا قسم! از عمویم جدا نمی شوم» در این هنگام «بحربن کعب» (و برخی گفته اند: حرملة بن کاهل به امام علیه السلام حمله کرد، عبدالله به او فریاد زد: آیا می خواهی عمویم را بکشی؟

او شمشیرش را به طرف امام فرود آورد، که عبدالله دست خود را سپر کرد و دستش قطع شد. امام علیه السلام وی را در آغوش گرفت و فرمود: ای پسر برادرم! صبور باش تا به پدران خود ملحق شوی. در این هنگام حرمله تیری به او زد و او در حالی که در دامان عمو قرار داشت به شهادت رسید.