شیطان به معنای موجود سرکش و متمرد است و به هر موجود موذی، منحرف کننده، طاغی و سرکش خطاب می شود. اما «ابلیس» نام آن شیطان بزرگی است که بر آدم سجده نکرد و هم اکنون با لشکر و جنود خود در کمین تمام آدمیان است.
یکی از
پیامبران بزرگ الهی که در طول عمرش سختی های فراوانی کشید، حضرت موسی(ع) بود.ایشان در برهه ای از زندگی خود با
ابلیس چهره به چهره ملاقات کرد.
در این باره رسول گرامی اسلام(ص) می فرماید:
موسی(ع) در مکانی نشسته بود. ناگاه شیطان که کلاه دراز و رنگارنگی به سر داشت نزد موسی(ع) آمد و کلاهش را به نشانه احترام از سر برداشت و بین حضرت موسی(ع) و ابلیس چنین گفتگو شد:
موسی(ع):تو کیستی؟
ابلیس:من شیطان هستم
موسی(ع):ابلیس تو هستی؟ خدا تو را دربه در کند.
ابلیس:من نزد تو آمده ام تا به خاطر مقامی که در پیشگاه خدا داری به تو سلام کنم.
ملاقات حضرت موسی(ع) با ابلیس
موسی(ع):این کلاه چیست که برسرداری؟
ابلیس:با رنگها و زرق و برق این کلاه دل مردم را می ربایم.
موسی(ع):به من از گناهی خبر ده که هرگاه انسان مرتکب آن گردد، تو بر او مسلط گردی.
ابلیس:در سه مورد بر انسان مسلط می شوم؛ اول هنگامی که او از خود راضی شود و اعمال خود را بپسندد و خودبین باشد. دوم هنگامی که او عملش را زیاد تصور کند و سوم هنگامی که او گناهش را کوچک بشمارد.
ابلیس شیطان بزرگ، دارای اعوان و فرزندان و جنودی از اجنه است که با کمک آنان جهانیان را می فریبد. قرآن به جنود و فرزندان شیطان اشاره می کند و می فرماید: «آیا ابلیس و فرزندانش را به جای من اولیای خود انتخاب می کنید در حالی که دشمن من هستند.»
(کهف، آیه 50)
و می فرماید: «ابلیس (شیطان بزرگ) و همکارانش شما را می بینند و شما آنها را نمی بینید.»
(اعراف، آیه 27)
امام صادق (ع) فرمود: «هنگامی که آیه “کسانی که وقتی کار بدی انجام دهند یا به خویشتن ستم کنند خدا را به یاد می آورند و برای گناهانشان استغفار می کنند” (آل عمران، آیه 35) نازل شد، ابلیس بالای کوهی در مکه رفت و با صدای بلند فریاد کشید و سران لشکرش را جمع کرد. گفتند ای آقای ما چه شده است که ما را فرا خواندی؟ گفت: این آیه نازل شده است چه کسی می تواند با آن مقابله کند؟ وسواس خناس یکی از شیاطین گفت: من آن ها را با وعده ها و آرزوها سرگرم می کنم تا آلوده گناه شوند و هنگامی که گناه کردند توبه را از یادشان می برم. ابلیس گفت تو می توانی از عهده این کار برآیی و این ماموریت را تا روز قیامت به او سپرد.