برای همه ی ما ممکن است اتفاق افتاده باشد که در هنگام نمازخواندن دچار شک و وسواس شویم که در این مواقع میتوان با ذکر دعاهایی که در زیر آمده این شکیات را برطرف کنیم.
یکی از اتفاقاتی که برای حضور قلب در نماز سراغ نمازگزاران می آید این است که چطور می توان به تمرکز بیشتری در نماز رسید.
یکی از راههای معمولی که در میان مردم بیشتر مشاهده میشود، بستن چشم ها حین نماز است تا تمرکز حواس بیشتری حاصل کنند. این امر البته برای کسانی است که نمیتوانند بدون بستن چشم ها در نماز و با نگاه به محل سجده، آن تمرکز لازم را کسب کنند وگرنه کسی که میتواند با نبستن چشمها در نماز و با نگاه کردن به محل سجده، حواس خود را جمع کند، بهتر است که چشمها را نبندد.
مکان خلوت و تاریک برای نماز انتخاب کنیم؟
نمازگزار برای این که هیچ چیز او را به خود جلب نکند، باید مکان خلوت و بی سر و صدا، بی منظره و تاریکی را انتخاب کند؛ مثلاً در مکانی که عکس، تلویزیون و رادیوی روشنی، زن و بچه و… نباشد که مسلماً تحصیل حضور قلب در چنین مکانی راحتتر از مکان شلوغ، پر رفت و آمد و… میباشد، چون زمینه حواس پرتی در آنجا کم تر است. در این باره بهتر است کلامی را از شهید ثانی نقل کنیم که میفرماید: “از برای شخص ضعیف که فکرش به اندک چیزی که چشمش میبیند یا گوشش میشنود، متفرق میشود، علاج آن است که چشمهای خود را ببندد یا در خانه تاریکی نماز بخواند یا آن که در مقابل خود چیزی نگذارد که جلب نظر او را کند یا نزدیک دیواری بایستد که چشم انداز نداشته باشد و احتراز کند از نماز بر شوارع – خیابانها – و مواضع – مکانها – منقوشه – نقاش شده – و بر فرشهای مزین و از این جهت، اهل عبادت در خانه تنگ و تاریکی که وسعت آن به قدری بود که انسان بتواند در آن نماز بگزارد عبادت میکردند تا آن که هم آنان – بر یک نقطه – متمرکز باشد.
گفتنی است که حالات قلوب مختلف است، پس هر انسانی خود میداند که اگر در خلوت عبادت کند به حال او مناسب تر است یا در جلوت.
در آخر نباید این نکته را فراموش کرد که بستن چشم یا انتخاب مکان خلوت و تاریک نمیتواند حضور قلب کامل بیاورد، چرا که قوه خیال و حب دنیا در تاریکترین جا و بی سر و صداترین مکان وجود دارند، بلکه گاهی در خانه تاریک و کوچک فعالیت قوه خیال بیشتر میشود، پس انسان در مرحله نخست باید به حال خود رجوع کند که خلوت با او سازگاری دارد یا جلوت و در مرحله بعد از انتخاب مکان، باید بداند که قوه خیال در تاریکترین مکانها خواهد آمد و با انتخاب چنین مکانی، فقط زمینه برای کنترل قوه خیال آماده شده، ولی چگونگی حفظ آن به همت و تلاش بیشتری نیاز دارد.حریز از امام صادق علیه السلام نقل کرده که از حضرتش پرسیدم ای پسر رسول خدا صل الله علیه و آله گاهی در سینه ام وسواس پیدا میشود چه بسا نمازهایم را قطع می کنم و گاهی قرائتم نیز مشوش می شود . حضرت فرمود چرا به تعویذ امیرالمومنین علیه السلام تمسک نمی کنی ؟ گفتم ای پسر رسول خدا آن را به من تعلیم کن.
حضرت فرمود :هر گاه چنان حسی برای تو پیدا شد دستت بر قلبت بگذار و بگو :
بِسْمِ اللَّهِ وَ بِاللَّهِ اللَّهُمَّ مَنَنْتَ عَلَیَ بِالْإِیمَانِ وَ أَوْدَعْتَنِی الْقُرْآنَ وَ رَزَقْتَنِی صِیَامَ شَهْرِ رَمَضَانَ فَامْنُنْ عَلَیَّ بِالرَّحْمَةِ وَ الرِّضْوَانِ وَ الرَّأْفَةِ وَ الْغُفْرَانِ وَ تَمَامِ مَا أَوْلَیْتَنِی مِنَ النِّعَمِ وَ الْإِحْسَانِ یَا حَنَّانُ یَا مَنَّانُ یَا دَائِمُ یَا رَحْمَانُ سُبْحَانَکَ وَ لَیْسَ لِی أَحَدٌ سِوَاکَ سُبْحَانَکَ أَعُوذُ بِکَ بَعْدَ هَذِهِ الْکَرَامَاتِ مِنَ الْهَوَانِ وَ أَسْأَلُکَ أَنْ تُجْلِیَ عَنْ قَلْبِی الْأَحْزَانَ
به اذن پروردگار خوب خواهی شد سپس بر پیامبر اکرم صل الله علیه و آله صلوات بفرست .
(بحارالانوار ج 95 ص 137 )
برای دفع وسوسه سوره ناس را در چهاردهم ماه ( ماه قمری ) بر ظرفی که از آن آب می خورد بنویسد و بشوید و بخورد و وضو بسازد از وسوسه در امان خواهد شد .
(حاشیه مجمع الدعوات ص 39 )
کسی که بسیار در نماز سهو می کند قبل از شروع به نماز انگشت اشاره دست راست را بر ران پای چپ بگذارد
و بگوید :
بِسْمِ اللَّهِ وَ بِاللَّهِ تَوَکَّلْتُ عَلَی اللَّهِ وَ أَعُوذُ بِاللَّهِ السَّمِیعِ الْعَلِیمِ مِنَ الشَّیْطَانِ الرَّجِیم