چگونه در نماز حضور قلب داشته باشیم؟

آنچه با روح عبادت سازگار نیست، توجه به مسائل مربوط به زندگى مادى و شخصی است و اما توجه به آنچه در مسیر رضاى خدا است، کاملا با روح عبادت سازگار است و آن را تاکید می کند منافات با حضور قلب ندارد.

اینکه انسان در نمازهایش اعم از واجب و مستحب حضور قلب داشته باشد، نیاز به تمرین دارد و به تدریج انسان موفق می شود که با توجه نماز بخواند. بنابراین اشکالی ندارد که گاهی انسان حواسش پرت شود و باید هر وقت حواسمان پرت شد، دوباره با توجه به آداب و معانی نماز، سعی کنیم که حضور قلب خود را به دست آوریم. همین تمرینها و توجه به اهمیت نماز به تدریج باعث می شود نمازمان با حضور قلب و مورد قبول خداوند قرار گیرد. مواظب باشید شیطان شما را از رحمت خداوند نا امید نکند. باید به فضل پروردگار امید داشته باشیم و بدانیم که خداوند باید با فضل و کرمش اعمال ناچیز ما را بپذیرد و ما با اینکه تلاش می کنیم اعمالمان را آن طور که خدا می خواهد انجام دهیم، ولی امیدمان به کرم خداوند باشد.

براى حضور قلب در نماز، باید از راه‏ هاى زیر استفاده کنید:
بخش عمده ی لذت و حضور قلب ما در نماز وابسته به عمل و حالات درونی ما در طول روز است تقوا و ترک گناه و یاد و ذکر خدا و نیات خوب و خیر ما تاثیر مستقیم مثبت دارد و نقطه ی مقابل آن تاثیر منفی دارد.برخی عوامل دیگر عبارتند از :

1 –دقت در انجام مقدمات نماز، مانند وضوى با معنویت و انجام مستحباتى چون اذان، اقامه و… .
شخصى از پیامبر صلى ‏الله‏ علیه‏ وآله درخواست کرد که راهى به او بنمایاند تا حضور قلب بیشترى در نماز پیدا کند و حضرت او را به شاداب گرفتن وضو فرمان داد. بنابراین، وضوى شاداب و با آداب کامل، براى حضور قلب انسان در نماز مؤثر است.

2- گزینش مکان مناسب براى نماز و دورى از جاهاى شلوغ و پر سر و صدا و پرهیز از هر چیزى که موجب انحراف توجه از خداوند شود.

3- گزینش وقت مناسب و در صورت امکان، خواندن نماز در اول وقت.

4- نماز خواندن در مسجد و با جماعت (به ویژه در جماعاتى که بعد معنوى بیشترى دارند)‌

5- خواندن نماز با طمأنینه و دقت در مفاهیم و معانى آن.

6- نگاه به مهر، در حال قیام، نگاه به پایین پا، در رکوع و نگاه به دامن خود در هنگام تشهد.

7- تخلیه دل از حب دنیا و امور دنیوى و آن را مالامال از عشق خدا ساختن؛ زیرا ذهن انسان همواره متوجه چیزى است که به آن عشق مى‏ورزد؛ همانند عاشقى که آنى از فکر معشوق خود بیرون نمى‏رود. این که ما در نمازهایمان همواره به فکر مسائل دیگر هستیم، به خاطر تعلق شدید نفس به دنیا و حب آن است؛ اما آن که عاشق حق شد، در هر حال و در هر کارى، به یاد خدا خواهد بود؛ به طورى که گویى همیشه در نماز است.

8- توجه به این که مبدأ و منتهاى انسان، خداوند است و آن چه در این بین است، براى امتحان آدمى و ابزارى در جهت رشد و کمال اوست.

9- ضبط قوه خیال؛ پرنده لجام گسیخته خیال، چکاوکى است که هر آن بر شاخسارى مى‏نشیند. از این‏ رو، همیشه افکار انسان به این طرف و آن طرف متوجه است و قرار و آرام ندارد؛ اما اگر آدمى با دقت و هوشیارى در کنترل آن بکوشد، پس از چند صباحى، رام و مطیع شده، به هر سو که اراده کند، متوجه مى‏گردد. بنابراین، انسان باید در نماز، از اول با قاطعیت بنا را بر این بگذارد که تمام توجه خود را به سوى پروردگار معطوف دارد و هر گاه پرنده خیال از چنگ او گریخت، بى‏درنگ آن را به همان جهت برگرداند. اگر چندین مرتبه و در ایام متوالى، چنین کند، کم‏کم ذهنش عادت خواهد کرد.