در مورد این تعبیر که در قرآن آمده یعنی آسمان هفتگانه مفسران نظرات مختلفی دارند که آنچه صحیحتر به نظر می رسد، این است که مقصود از سماوات سبع همان معنی واقعی آسمان های هفتگانه است ، تکرار این عبارت در آیات مختلف قرآن نشان می دهد که عدد سبع در اینجا به معنی تکثیر نیست ، بلکه اشاره به همان عدد مخصوص است .

از آیات قرآن چنین استفاده می شود که تمام کرات و سیاراتی را که ما می بینیم همه جزء آسمان اول است ، و شش عالم دیگر وجود دارد که از دسترس دید ما و ابزارهای علمی امروز ما بیرون است و مجموعا هفت عالم را به عنوان هفت آسمان تشکیل می دهند.

شاهد این سخن اینکه : قرآن می گوید: «وَ لَقَدْ زَیَّنَّا السَّمَاء الدُّنْیَا بِمَصَابِیحَ»۱ ؛ ما آسمان پائین را با چراغ های ستارگان زینت دادیم . از این آیات بخوبی استفاده می شود که همه آنچه را ما می بینیم و جهان ستارگان را تشکیل می دهد همه جزء آسمان اول است ، و در ماورای آن شش آسمان دیگر وجود دارد که ما در حال حاضر اطلاع دقیقی از جزئیات آن نداریم .و اما اینکه گفتیم شش آسمان دیگر برای ما مجهول است و ممکن است علوم از روی آن در آینده پرده بردارد . آنچه رصدخانه های بزرگ کشف کرده اند، فاصله ای به اندازه هزار میلیون یک میلیارد سال نوری می باشد، و خود معترفند که تازه این آغاز جهان است نه پایان آن ، پس چه مانع دارد که در آینده با پیشرفت علم هیئت آسمان ها و کهکشان ها و عوالم دیگری کشف گردد.

بهتر این است که این سخن را از زبان ، یکی از رصدخانه های بزرگ جهان بشنویم .

عظمت کائنات

رصدخانه «پالومار» عظمت جهان بالا را چنین توصیف می کند : تا وقتی که دوربین رصدخانه پالومار را نساخته بودند، وسعت دنیائی که بنظر ما میرسد بیش از پانصد سال نوری نبود، ولی ، این دوربین وسعت دنیای ما را به هزار میلیون سال نوری رساند، و در نتیجه میلیون ها کهکشان جدید کشف شد که بعضی از آنها هزار میلیون سال نوری با ما فاصله دارند، ولی ، بعد از فاصله هزار میلیون سال نوری فضای عظیم مهیب و تاریکی به چشم می خورد که هیچ چیز در آن دیده نمی شود یعنی روشنائی از آنجا عبور نمی کند تا صفحه عکاسی دوربین رصدخانه را متأثر کند. ولی بدون تردید در آن فضای مهیب و تاریک صدها میلیون کهکشان وجود دارد که دنیائی که در سمت ما است با جاذبه به آن کهکشان ها نگهداری می شود.

همه آنچه را ما می بینیم و جهان ستارگان را تشکیل می دهد همه جزء آسمان اول است ، و در ماورای آن شش آسمان دیگر وجود دارد که ما در حال حاضر اطلاع دقیقی از جزئیات آن نداریم .و اما اینکه گفتیم شش آسمان دیگر برای ما مجهول است.تمام این دنیای عظیمی که به نظر می رسد و دارای صدها هزار میلیون کهکشان است جز درهای کوچک و بی مقدار از یک دنیای عظیمتر نیست و هنوز اطمینان نداریم که در فراسوی آن دنیای دوم دنیای دیگری نباشد.

از این گفته به خوبی بر می آید که علم هنوز با آن پیشرفت شگفت انگیز خود در قسمت آسمان ها کشفیات خویش را سر آغاز جهان می داند نه پایان آن ، بلکه آن را ذره کوچکی در برابر جهان بس با عظمت ، می شمارد.

عدد آسمان ها درست هفت است ، با این قید که تمام آنچه از کواکب و ستارگان ثوابت و سیارات را می بینیم طبق گواهی جمله بعد در این آیه جزء آسمان اول است ، به این ترتیب عالم آفرینش از هفت مجموعه بزرگ تشکیل یافته که تنها یک مجموعه آن در برابر دیدگان انسان ها قرار گرفته ، دستگاه های علمی و تحقیقاتی انسان به ماوراء این منطقه یعنی غیر از آسمان اول نفوذ نکرده است .اما شش عالم دیگر چگونه است ؟ و از چه تشکیل یافته جز خدا نمی داند.

« و زینا السماء الدنیا بمصابیح و حفظا» ؛ آسمان پائین را به چراغهای روشن ستارگان زینت بخشیدیم و در آن شهاب هائی که پهنه آسمان را از شیاطین حفظ می کنند آفریدیم . دلیل بر این است که همه ستارگان زینت بخش آسمان اول می باشند و در نظر انسان ها همانند چراغ هائی هستند که از سقف این آسمان نیلگون آویزان شده است ، و نه تنها زینت آسمانند و با تلألؤ خاص و چشمک زدن های پر معنی و پی در پی قلب عاشقان اسرار آفرینش را به سوی خود جذب می کنند، و ترانه توحید سر می دهند، بلکه در شب های تاریک برای گمشدگان بیابان ها چراغ هائی هستند که هم با روشنائی خود راهنمائی می کنند، و هم سمت و جهت حرکت را معین می سازند.

زمین های هفت گانه

«اللَّهُ الَّذِی خَلَقَ سَبْعَ سَمَاوَاتٍ وَمِنَ الْأَرْضِ مِثْلَهُنَّ » ۲ ؛ خدا همان کسی است که هفت آسمان و همانند آنها هفت زمین آفرید.

و اما در مورد زمین های هفتگانه ممکن است اشاره به طبقات مختلف کره زمین باشد، زیرا امروز ثابت شده که زمین از قشرهای گوناگونی تشکیل یافته ، و یا اشاره به اقلیم های هفتگانه روی زمین چرا که هم در گذشته و هم امروز کره زمین را به هفت منطقه تقسیم می کردند .

بعضی از دانشمندان فلکی می گویند کراتی که مشابه کره زمین بر گرد خورشیدها در این عالم بزرگ گردش می کند حداقل سیصد میلیون کره است !.

هر چند با اطلاعات کمی که ما از ماورای منظومه شمسی داریم به دست دادن عدد در این زمینه کار مشکلی است ، ولی به هر حال دانشمندان دیگر فلکی نیز تأکید می کنند که در کهکشانی که منظومه شمسی جزء آن است میلیون ها میلیون کره وجود دارد که در شرایطی مشابه کره زمین قرار گرفته ، و مرکز حیات و زندگی می باشد.

پروردگارا! علم و قدرتت بی پایان و رحمتت نیز بی انتها است ، ما را از این رحمت بی انتها بهره ای عنایت فرما!

بارالها! قرآن و پیامبر را برای بیرون بردن مؤ منان از ظلمات به نور نازل کردی ما را از ظلمت گناه و هوای نفس بیرون بر، و قلب ما را به نور ایمان و تقوا روشن نما آمین یا رب العالمین

منبع : تفسیر نمونه جلد۱و۲۰

فرآوری : گروه دین و اندیشه تبیان

۱- سوره فصلت آیه ۱۲.

۲- سوره طلاق آیه ۱۲.